پايان نامه ابطال اسناد رسمي در حقوق ايران
چكيده
در اين پايان نامه، قانون ثبت، مبناي اعتبار اسناد رسمي قرار گرفته و سپس قوانين لاحق به اين قانون كه ابطال اسناد رسمي را تجويز نموده است استخراج شده و مورد بررسي قرار گرفته است.
در اين راستا قوانين مختلفي در خصوص اراضي جنگلي (در معناي عام) به تصويب رسيده است كه منشأ آن به تصويب «قانون ملي شدن جنگلهاي كشور» باز مي گردد. هرچند كه اين قوانين در نهايت موجب ابطال اسناد رسمي مي گردند، ولي تصويب آنها به منظور حفاظت از منابع طبيعي بوده است.
ابطال اسناد رسمي مالكيت مربوط به اراضي موات بخش ديگري از اين پايان نامه را به خود اختصاص داده است مشتمل است بر« قانون زمين شهري » مربوط به اراضي واقع در محدوده قانوني و حريم استحفاظي شهرها و شهركها و «قانون مرجع تشخيص اراضي موات و ابطال اسناد آن » مربوط به اراضي خارج از محدوده استحفاظي شهرها مي باشد. موادي از قوانين تصويب شده نشان از شمول اين قوانين نسبت به اراضي موات بالذات و همچنين موات بالعرض دارد. ولي نتيجه حاصل از اين پايان نامه اين است كه قوانين مذكور صرفاً مربوط به اراضي موات بالذات بوده و اراضي موات بالعرض، اصطلاحاً باير ناميده شده و از شمول اين قوانين خارج است. اراضي موقوفه نيز از جمله مواردي است كه در خصوص آن با تجويز ابطال اسناد رسمي مواجه هستيم. در اين خصوص «قانون ابطال اسناد فروش رقبات آب و اراضي موقوفه» مورد بررسي قرار گرفته است.
مقدمه
با بررسي قانون ثبت مشخص مي گردد كه هدف قانونگذار از تصويب اين قانون ايجاد نظم و ثبات بخشي به اسناد، به ويژه اسناد مالكيت اراضي بوده است. دقت در ماده 24 قانون مذكور نيز كه اعلام مي كند پس از انقضاي مهلت اعتراض، هيچ دعوايي اعم از حقوقي و جزايي از هيچ كس پذيرفته نخواهد شد، اين نظر را تقويت مي كند. تصويب قانون ثبت در سال 1310هجري شمسي نشان از عزم قانونگذار جهت گذر از زندگي سنتي و روستايي به زندگي مدرن و شهري است. ماده 22 قانون مذكور صرفاً شخصي را به عنوان مالك رسمي مي شناسد كه نام او در دفتر املاك ثبت شده باشد. متعاقب آن ماده 70 قانون مذكور، اعتبار كامل اسناد رسمي را عليرغم اعلام ماده 1292 قانون مدني مجدداً اعلام و انكار مندرجات اسناد رسمي را غير مسموع مي داند و براي مامورين قضايي كه مندرجات اسناد رسمي را مورد بررسي قرار مي دهند مجازاتهايي در نظر مي گيرد. اينها همه نشان از تصميم جدي قانونگذار مبني بر لزوم احترام خاص و ويژه به اسناد رسمي داشت. اين سياست از زمان تصويب قانون مزبور يعني سال 1310 تا سال 1351 با جديت اجرا مي گرديد و بنا به نظر برخي از حقوقدانان به پاس حرمت اسناد مالكيت، واقعيتهايي قرباني مي شد[1].در عين حال شوراي عالي ثبت هميشه از اين وضع رنج مي برد. با اين وجود با گذشت ساليان نه چندان طولاني قوانين جديدي تصويب و يكي پس از ديگري بنا به دلايلي ابطال اسناد رسمي را تجويز كرد. از سال 1351 با اصلاح برخي مواد به ويژه ماده 25 قانون ثبت، تغييرات اساسي اي در رويه دادگاهها و همچنين شوراي عالي ثبت، به وجود آمده به گونه اي كه از ثبات اسناد مالكيت به شدت كاسته شد. البته اين موضوع كه اين امر باعث بهبود و يا وخامت اوضاع اسناد رسمي شد يا خير خود جاي بحث جداگانه اي دارد.
[1] -جعفري لنگرودي، محمد جعفر، حقوق ثبت، جلد اول، ثبت املاك،ص46
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چكيده..............................................................................................................................1
بخش اول: كليات
1-1 كليات........................................................................................................................................................................3
1-1-1 مقدمه ...................................................................................................................................................................3
1-1-2 بيان مسأله............................................................................................................................................................3
1-1-3 سابقه تحقيق........................................................................................................................................................4
1-1-4 سوالات تحقيق...................................................................................................................................................4
1-1-5 فرضيات تحقيق..................................................................................................................................................5
1-1-6 اهداف تحقيق.....................................................................................................................................................5
1-1-7 قلمرو تحقيق......................................................................................................................................................5
1-1-8 ضرورت تحقيق...................................................................................................................................................5
1-1-9 روش تحقيق.......................................................................................................................................................6
1-1-10 مشكلات و تنگناهاي احتمالي..........................................................................................................................6
1-2-1 مفهوم سند مالكيت..............................................................................................................................................7
1-2-1-1 تعريف سند....................................................................................................................................................7
1-2-1-2 سند رسمي.....................................................................................................................................................7
1-2-1-2-1 نظر قانون مدني.........................................................................................................................................8
1-2-1-2-2 از نظر قانون ثبت......................................................................................................................................8
1-2-1-2-3 حدود اعتبار اسناد رسمي..........................................................................................................................8
1-2-1-3 سند مالكيت..................................................................................................................................................9
1-2-1-3-1 تعريف سند مالكيت.................................................................................................................................9
1-2-1-3-2 صدور سند مالكيت...................................................................................................................................9
1-2-1-3-3 اعتبار اسناد مالكيت.................................................................................................................................10
1-2-1-3-4 تفاوتهاي اسناد رسمي با اسناد مالكيت....................................................................................................11
1-2-2 ثبت اختياري و اجباري...................................................................................................................................12
1-2-2-1 موارد ثبت اجباري اسناد ...........................................................................................................................12
1-2-2-2 موارد ثبت اختياري اسناد ..........................................................................................................................12
1-2-3 مفهوم دعواي ابطال سند رسمي.....................................................................................................................13
1-2-4 مفهوم ابطال ...................................................................................................................................................13
1-2-4-1 بطال سند مالكيت به حكم قانون ..............................................................................................................13
1-2-4-2 ابطال سند مالكيت به حكم دادگاه ................................................................................................................13
1-2-5 چگونگي ابطال سند مالكيت ...........................................................................................................................14
1-2-5-1 شرايط پذيرش دعوي ابطال سند مالكيت.....................................................................................................14
1-2-5-2 نحوه ابطال ..................................................................................................................................................15
1-2-5-2-1 در محكمه...............................................................................................................................................15
1-2-5-2-2 در ادارات ثبت .......................................................................................................................................15
1-2-5-2-3 به حكم قانون ........................................................................................................................................15
1-2-5-3 طريقه اجراي حكم ابطال............................................................................................................................15
بخش دوم : موارد ابطال اسناد مالكيت به حكم دادگاه
2-1 ابطال سند مالكيت در دادگاه.................................................................................................................................19
2-1-1 ابطال اسنادي كه بر خلاف قانون به ثبت رسيده(عمليات مقدماتي) .................................................................19
2-1-1-1 آگهي نوبتي.....................................................................................................................................................19
2-1-1-2 اشتباه درآگهي نوبتي.......................................................................................................................................20
2-1-1-3 اشتباهات موثر..............................................................................................................................................21
2-1-1-4 اشتباهات غير موثر.........................................................................................................................................21
2-1-1-2 آگهي تحديدي – تحديد حدود...................................................................................................................21
2-1-1-2-1 نحوه اعتراض............................................................................................................................................22
2-1-1-2-2 اقدامات اداره ثبت....................................................................................................................................23
2-1-1-2-3 اعتراض خارج از مدت............................................................................................................................23
2-1-1-2-4 حق اعتراض اشخاص بر حدود .............................................................................................................23
2-1-1-3 اعتراض به ثبت.............................................................................................................................................24
2-1-1-3-1 كساني كه حق اعتراض بر ثبت دارند.......................................................................................................24
2-1-1-3-2 مهلت اعترض بر ثبت...............................................................................................................................24
2-1-1-3-3 مرجع تقديم اعتراض...............................................................................................................................24
2-1-1-3-4 نحوه تقديم اعتراض................................................................................................................................25
2-1-2 اسناد مالكيت معارض.......................................................................................................................................25
2-1-2-1 تعريف سند مالكيت معارض و عناصر تعارض اسناد و مصاديق آن............................................................25
2-1-2-2 مرجع تشخيص سند مالكيت معارض..........................................................................................................26
2-1-2-3 تكليف دارنده سند مالكيت معارض.............................................................................................................27
2-1-2-4 شرايط پذيرش دعوي سند مالكيت معارض................................................................................................27
2-1-2-5 راي دادگاه...................................................................................................................................................28
2-2 ابطال اسناد مالكيت در راستاي اجراي مواد 147 و 148 اصلاحي قانون ثبت .....................................................29
2-2-1 صدور سند مالكيت به استناد ماده 147 اصلاحي قانون ثبت ...........................................................................29
2-2-1-1 دعواي حقوقي ماده 147 اصلاحي............................................................................................................30
2-2-1-2-1 رئيس يا مسئول واحد ثبتي محل ...........................................................................................................30
2-2-1-2-2 صلاحيت هيات حل اختلاف ثبتي و نحوه اقدام آن.................................................................................32
2-2-1-3 ويژگيهاي دعواي ابطال سند ماليت موضوع ماده 147 اصلاحي قانون ثبت..................................................33
2-2-2 اعتراض به ثبت ملك .......................................................................................................................................34
2-2-2-1 نحوه تسليم اعترض بر ثبت ملك به اداره ثبت اسناد و املاك......................................................................34
2-2-2-2 نحوه طرح دعواي اعتراض به ثبت در دادگاه صالح ....................................................................................36
2-2-2-3 وظايف دادگاه در خصوص نحوه رسيدگي به اين دعوي و صدور حكم ...................................................36
2-2-3 اعتراض به ثبت توافقي به علت جعل يا اشتباه يا اجبار و ابطال آن توافق.........................................................37
2-2-4 اعتراض به راي هيات حل اختلاف در خصوص صدور سند مالكيت بنام متقاضي يا تنظيم سند رسمي انتقال ملك دولت يا شهرداري..........................................................................................................................................................38
2-2-5 ابطال سند رسمي انتقال ملك دولت، اداره اوقاف يا شهرداري بنام متقاضي پس از انقضاي مهلت 20 روزه وعدم اعتراض به راي هيات حل اختلاف در اين خصوص ..................................................................................................38
2-2-6 ابطال سند مالكيت صادره بنام متقاضي بر اساس راي هيات حل اختلاف .........................................................39
2-3 ابطال سند مالكيت در صورت ملغي الاثر شدن تصميم كميسيون تشخيص ماده 12 قانون زمين شهري................41
2-3-1 مصوبات مجمع تشخيص مصلحت نظام، وضعيت حقوقي اراضي موات و باير..............................................42
2-3-1-1 زمين هاي موات..........................................................................................................................................42
2-3-1-2 اراضي باير...................................................................................................................................................42
2-3-2 تركيب اعضاي كميسيون..................................................................................................................................43
2-3-3 نحوه تشكيل جلسه رسيدگي كميسيون.............................................................................................................43
2-3-3-1 محل كار كميسيون ......................................................................................................................................43
2-3-3-2 صدور نظريه كميسيون تشخيص..................................................................................................................44
2-3-3-2-1 مقدمه نظريه.............................................................................................................................................44
2-3-3-2-2 اسباب نظريه ...........................................................................................................................................44
2-3-3-2-3 ابلاغ نظريه كميسيون و موعد آن.............................................................................................................44
2-3-3-3 انتشار آگهي..................................................................................................................................................45
2-3-4 نحوه اعتراض به نظريه كميسيون ...................................................................................................................45
بخش سوم :موارد ابطال اسناد رسمي به حكم قانون
3-1 موارد ابطال اسناد رسمي در قانون ملي شدن جنگلها.............................................................................................48
3-1-1 تعاريف..............................................................................................................................................................49
3-1-1-1 جنگل،مرتع و بيشه طبيعي............................................................................................................................49
3-1-1-2 اراضي جنگلي..............................................................................................................................................49
3-1-1-3 مرتع.............................................................................................................................................................50
3-1-2 نظام رسيدگي ..................................................................................................................................................51
3-1-2-1 تشخيص ملي بودن.....................................................................................................................................51
3-1-2-2 قابليت اعتراض به نظر جنگلدار...................................................................................................................51
3-1-2-3 محدوده اثر قانون..........................................................................................................................................51
3-1-2-4 تشريفات ابطال اسناد رسمي مالكيت............................................................................................................53
3-1-2-5 مهلت اعتراض..............................................................................................................................................53
3-2 موارد ابطال اسناد رسمي در قانون حفاظت وبهره برداري از جنگلها و مراتع ......................................................54
3-2-1 تعاريف............................................................................................................................................................54
3-2-2 نظام رسيدگي...................................................................................................................................................54
3-2-2-1 مرجع تشخيص............................................................................................................................................54
3-2-2-2 مهلت اعتراض.............................................................................................................................................55
3-2-2-3 مرجع پذيرش اعتراضات..............................................................................................................................55
3-2-2-4 مرجع رسيدگي كننده به اعتراضات..............................................................................................................56
3-3 موارد ابطال اسناد رسمي در قانون تعيين تكليف اراضي اختلافي موضوع اجراي ماده 56قانون جنگلها ومراتع (با اصلاحيه هاي بعدي) .......................................................................................................................................................56
3-3-1 تعاريف................................................................................................................................................................57
3-3-1-1 زارعين صاحب اراضي نسقي........................................................................................................................57
3-3-1-2 مالكين .........................................................................................................................................................57
3-3-1-3 صاحبان باغات وتأسيسات...........................................................................................................................57
3-3-2 نظام رسيدگي.....................................................................................................................................................58
3-3-2-1 محدوده صلاحيت هيأت...............................................................................................................................58
3-3-2-2 تركيب هيأت.................................................................................................................................................58
3-3-2-3 مرجع پذيرش اعتراض..................................................................................................................................59
3-3-2-4 قابليت اعتراض به رأي.................................................................................................................................60
3-3-2-5 مهلت اعتراض..............................................................................................................................................60
3-4 موارد ابطال اسناد رسمي در قانون حفظ و حمايت از منابع و ذخاير جنگلي........................................................61
3-4-1 نظام رسيدگي..................................................................................................................................................62
3-4-2 مهلت اعتراض..................................................................................................................................................62
3-4-3 اثر اعتراض.......................................................................................................................................................63
بخش چهارم: موارد ابطال اسناد رسمي در اراضي موات و موقوفه
4-1 موارد ابطال اسناد رسمي در اراضي موات..............................................................................................................66
4-1-1 موارد ابطال اسناد رسمي در اراضي موات داخل شهر ......................................................................................66
4-1-2 فلسفه تصويب قانون زمين شهري....................................................................................................................67
4-1-2-1 تعاريف........................................................................................................................................................69
4-1-2-1-1 احياء........................................................................................................................................................69
4-1-2-1-2 زمين داير................................................................................................................................................69
4-1-2-1-3 زمين باير.................................................................................................................................................69
4-1-2-1-4 زمين موات...............................................................................................................................................70
4-1-2-2 نظام رسيدگي................................................................................................................................................71
4-1-2-2-1 تشخيص نوع زمين...................................................................................................................................71
4-1-2-2-2 تشكيلات كميسيون...................................................................................................................................71
4-1-2-2-3 صلاحيت كميسيون...................................................................................................................................72
4-1-2-2-4 نحوه تشخيص..........................................................................................................................................72
4-1-2-2-5 اعتراض به رأي كميسيون.........................................................................................................................73
4-1-2-2-6 تعيين مهلت اعتراض................................................................................................................................73
4-1-2-2-7 بار اثباتي...................................................................................................................................................74
4-1-2-2-8 رعايت تشريفات در كميسيون..................................................................................................................75
4-1-2-2-9 حقوق دارنده سند رسمي مالكيت............................................................................................................77
4-1-3 ابطال اسناد رسمي در اراضي موات خارج از محدوده شهر..............................................................................77
4-1-3-1 تعاريف.........................................................................................................................................................78
4-1-3-1-1 اراضي موات.............................................................................................................................................78
4-1-3-2 نظام رسيدگي................................................................................................................................................78
4-1-3-2-1 محدوده رسيدگي.....................................................................................................................................78
4-1-3-2-2 مرجع تشخيص........................................................................................................................................78
4-1-3-2-3 تركيب هيأت............................................................................................................................................79
4-1-3-2-4 تشكيل هيأت و تصميم گيري..................................................................................................................79
4-1-3-2-5 نحوه ابلاغ.................................................................................................................................................80
4-1-3-2-6 قابليت اعتراض.........................................................................................................................................80
4-1-3-2-7 مهلت اعتراض..........................................................................................................................................81
4-1-3-2-8 نحوه ابطال اسناد مالكيت..........................................................................................................................81
4-2 ابطال اسناد رسمي در قانون ابطال اسناد فروش رقبات آب و اراضي موقوفه........................................................82
4-2-1 تعاريف...............................................................................................................................................................84
4-2-1-1 مصلحت وقف...............................................................................................................................................84
4-2-1-2 متصرف..........................................................................................................................................................85
4-2-1-3 حقوق مكتسبه متصرف..................................................................................................................................85
4-2-1-4 مجوز شرعي..................................................................................................................................................85
4-2-1-5 زارع صاحب نسق..........................................................................................................................................85
4-2-2 نظام رسيدگي.....................................................................................................................................................85
4-2-2-1 نحوه ابطال اسناد............................................................................................................................................85
4-2-2-2 تركيب كميسيون............................................................................................................................................86
4-2-2-3 مستثنيات قانون .............................................................................................................................................87
4-2-2-4 تغييرات ايجاد شده در قانون موخر................................................................................................................88
4-2-2-5 حقوق در نظر گرفته شده براي متصرف.........................................................................................................88
بخش پنجم: نتيجه گيري
5-1 نتيجه گيري..............................................................................................................................................................91
منابع...........................................................................................................................................................................95