| پايان نامه صورخيال درچهل قصيده از قصايد ديوان مسعودسعدسلمان
پايان نامه صورخيال درچهل قصيده از قصايد ديوان مسعودسعدسلمان |
 |
| دسته بندي | زبان و ادبيات فارسي |
| فرمت فايل | doc |
| حجم فايل | 298 كيلو بايت |
| تعداد صفحات فايل | 287 |
پايان نامه صورخيال درچهل قصيده از قصايد ديوان مسعودسعدسلمان
قسمتي از متن:
اوضاع اجتماعي فرهنگي زمان مسعودسعدسليمان
بيش ازورود درشرح حال واحوال مسعود سعدسلمان اين شاعر خاص درآنجا كه دوره حيات اومقارن باروزگارغزنويان بوده است لازم است به اختصار، ازتحول اين سلسه يادي بكنيم بنابرين ازدوره غزنوي ان قسمت كه پيش از روزگاراين شاعر است برسبيل مقدمه ذكرمي گردد.
دولت غزنوي:
دولت غزنوي با ظهور التبكين غلام نوح سامان درسال351شروع شد ودرايام سلطنت سلطان مسعود به اوج وتعالي خود رسيد ووارث دولتهاي گذشته چون آل بويه وآل زياروسامانيان وملوك ديگرشد.
قدرت وضعف:
دولت غزنوي ريشه ملي ونژادي نداشت وتكيه او به قوه سپاهي بودكه ازنژادهاي مختلف واقوام گوناگون فراهم مي آمد- مثل عشايرغوري وافغاني وهنديان پنجاب وسايرطوايف ايراني بود-وتا زماني كه سلطاني ، لشكركش داشتند ، سپاهيان عظيم براوگرد مي آمد وچون زمان اوبه پادشاهي بي كفايت مي رسيد ، قدرتشان روبه زوال مي نهاد زيرا كه از نژادخوب پشتيباني نداشتند وتكيه آنها بربيگانگان نژادي بود.
جانشينان محمود. پس از وفات سلطان محمود منازعات دو پسرش محمدومسعود وقتل جماعتي از سران دولت غزنوي را ضعيف كرد سلطان مسعود در سال 421 به تخت پادشاهي نشست پادشاهي بزرگوار و دلير بود اما تند خويي و شرابخوارگي عقل او را ضعيف وزبون كرد و توسط غلامانش كشته شد كوتاهي دوره سلطنت پادشاهي چون محمد- مجدود- مسعودثاني- عبدالرشيد- طفرل و...كه درمدت بيست آمدند و رفتند براي ضعف دولت غزنوي دليل كافي بود.
سلطان ابراهيم واولادش:سلطنت ابراهيم بن مسعود بن محمود دوره جديدي ازتاريخ سلسله غزنوي محسوب مي شود از نتايج تاريخي تسلط اين دولت بازكردن راه هندوستان بر روي دول اسلامي بود. ودين اسلام وزبان فارسي و فرهنگ ايراني را رايج كرد.
زندگاني مسعود سعد
خاندان او:
اصل مسعود سعد از همدان است:
گر دل به طمع بستم شعرست بي عضاعت وراحمقي كردم اصل ازهمدانست1
نياكانش درزماني كه آوازه شوكت دولت غزنوي برخاست به غزنين آمده ودر سلك عمال آن دولت محسوب شدند.مسعود دراين باره مي گويد:
((بنده زاده ي اين دولتم به هفت تباره))2
كه مراد اوفقط بيان قدمت خدمت خانواده اوبه خاندان غرنوي بود پدرش سعد مدت شصت سال جزعمال دولتي بوده است.
شصت سال تمام خدمت كرد پدر بنده سعدبن سلمان
گه به اطواف بودي از عمال گه به درگاه بودي از اعيان3
سعد سلمان علاوه برقدرت در استيفا در شاعري نيزتوانمند بود: كه مسعود ددرباب فضل وكمال پدراين گونه مي گويد:
سعد سلمان راهيان داد است از براعت كه سعد را سلمان[1]4
ودر جاي ديگر فضل همه نياكان خودرا ستوده است.
اگر رئيس نيم يا عميد زاده نيم ستوده نسبت واصلم زدوده فضلاست5
از اين ابيات بي مي بريم كه خانواده مسعود كانون دانش وذوق وشعر بوده است
مولد مسعود: مسعود در شهر لاهورتولد يافته است كه مسعود درجايي فظاب به شهر لاهورمي گويد: ((تا اين غريز فرزند ازتو جداشده است))5
ولادت مسعود: سال تولد اودر هيچ جا ذكرنشده است سال تولد اورابين سنوات 438 تا 440 مردد شمرده اند ، در آن زمان ، لاهور شهر بزرگ ايالت پنجاب هندوستان ، ناحيه اي سرسبز و فراخ نعمت و مركز سياست و علم بود و نيز قرارگاه فرمانروايان و عاملان دولت غزنوي به شمار مي رفت .
مسعود ، در همين شهر ، در حدود 440 هجري و در زمان شاهي مودودبن مسعود ، از مادر زاده شد . شاعر در تمام عمر به اين زادگاه عشق ورزيد .، و خدو را فرزند آنجا خوانده است ، سالها بعد ، مسعود در گوشه ي زندان ، با لحني پر از اشتياق و درد ، از اين وطن ياد و با او درد ودل مي كند .
اي لاهور وليك بي من چگونه اي بي آفتاب روشن ، روشن چگونه اي
زندگاني مسعود سعد :
زمان حيات مسعود سعد ، مصادف با عهد سلطنت شش تن از پادشاهان غزنوي بوده است در زمان عهد پادشاهي فرخ زاد ، طفلي بيش نبوده است ، و شاعر ما در آغاز سلطنت سلطان ابراهيم دوازده سال بيشتر نداشت و چهل و دو سال از زندگي خود را كه بهترين ايام عمر و اوج شاعريش بود در زمان همين پادشاه گذرانيد .
مدت سلطنت ملك ابراهيم ، چهل و دو سال طول كشيد ، زمان طولاني سلطنت اين پادشاه ، موجب قوام كارها شد ، و با درايت و حسن كفايتي كه داشت شالوده سلطنت متزلزل غزنوي را از نو استوار كرد . آبرويي براي آن دولت تحصيل نمود . در سال 463 ه.ق ، كه مسعود به سي سالگي رسيده بود سيف الدوله محمود ، پسر بزرگ سلطان ابراهيم ، از جانب پدر به فرمانروايي هند برگزيده شد ، اين شاهزاده نيز ، به رسم پدران خود به جنگ با هندوان كافر پرداخت ، شهرها گرفت و قلعه ها گشاد .
خليفه لقب منيع امير المومنين را به او داده بود .
مسعود سعد ، كه بيش از آن هم به دستگاه اين شاهزاده اختصاص داشت به مدح او پرداخت بسياري از قصايد دوره ي جواني شاعر ما ، در ستايش اين شاهزاده و شرح جنگها و پيروزي هاي او سروده شده است و اين شعرها ، از چاشني درد و شكايت خالي است و بيشتر ستايش محض است .
و در همه آنها ، سخن از شجاعت و بخشندگي ممدوح و دشمن شكنيهاي اوست .
در اين ايام ، كه شايد ده تا دوازده سال طول كشيده باشد ، شاعر روزگار خوشي دارد ، املاك پدرش را سرپرستي مي كند و خود دارايي سرشاري اندوخته است ، همه به دور او جمع اند ، در كنار پدر پير و فرزندانش آرامشي دارد ، حتي در جنگها همراه با امرا و سپهسالاران شركت كرده ، اظهار دليري و مرد افكني مي كند :
كند شد مرگ را زمن دندان تيز شد رزم را زمن بازار
و در جاي ديگر مي گويد :
به يكي حمله من افتادي خيل دشمن زشش هزار به دست
همين روح سلحشوري و رزمجويي شاعر و حضورش در ميدانهاي جنگ ، به او امكان داده بود كه از صحنه هاي جنگ ، تصويري بس زنده و گويا بسازد و نبرد رزم آوران را با مهارتي هر چه تمامتر ، وصف كند .
در شهر لاهور ، براي خود قصر شكوهمندي ساخته بود به ديگر شاعران و مردم مال مي بخشد وصله مي دهد ، بزرگان و صاحب منصبان را با قصايد آبدارش مي ستايد؛
در همين زمان ، حسودان و بد انديشان بر او حسد بردند و تهمت زدند ، و بخت او فرو خفت ، دشمنان حقير كه برخي او را ابوالفرج روني و برخي رقيب او را شدي را نام مي برند – كار او را ساختند و نخست در لاهور ، به تصرف املاك پدري او همت گماشتند ، سيف الدوله محمود ، شاعر ما را مورد بي مهري قرار داد و بر او خشم گرفت و علت خصومت مسعود و راشدي ، رقابت در مداحي بود . خلاصه كيد حادثان سبب شد كه تقصير جزيي مسعود ، در نظر سلطان ، بزرگ جلوه كند ، شاعر ما براي شكايت به دربار غزنين شتافت اما بدخواهان ، او را چنان در نزد پادشاه غزنوي متهم كرده بودن كه سلطان ابراهيم نه تنها روي خوش به او نشان نداد بلكه فرمان به زنداني كردن وي داد . زنداني كه مدت ده سال از بهترين ايام عمر مسعود را در پشت ديوارهاي سنگي و سر به فلك كشيده ي خود ، تباه كرد . اين ده سال در زندانهاي دهك و سو و ناي سپري شد .
[1] - قصيده ص مسعود سعد تصحيح رشيد ياسمي 3- قصيده ص 426 همان 5- قصيده ص 493 همان
2- قصيده ص 375 همان 4- قصيده ص 56 همان
